Elsevier; 'Tot in mijn tenen voelde het onprettig'; interview met Henrike Langbroek van Hema China; 7 mei 2011

Ze ging met haar man mee naar China en zocht zelf een baan. Nu is Henrike Langbroek (31) de baas van het Hema kantoor in Sjanghai. 'Hier is het veel normaler dat een vrouw hoofd is van een productielijn.'
Foto: Frans Schellekens

Toen Henrike Langbroek (31) en haar echtgenoot Dolf Joekes van de universiteit kwamen stond één ding vast: ooit zouden ze naar het buitenland vertrekken. Maar eerst moesten ze werkervaring opdoen. Langbroek kon in 2003 meteen aan de slag als productiemanager bij United Biscuits Verkade. Een pittige klus. Als jong broekie moest ze mannen van middelbare leeftijd, die al vijftien jaar bij het familiebedrijf werkten, vertellen hoe de productie van koekjes efficiënter kon.
Dat werd haar niet in dank afgenomen. Langbroek: ‘Wie denk je wel dat je bent? Wat weet jij nou er nou van?’ Dat was de tendens. In Nederland zijn er nauwelijks vrouwelijke managers in de productie. Ik moest eerst de harten van de werknemers zien te winnen, voordat ik iets gedaan kreeg in de fabriek.’
In 2006 kon haar man Dolf aan de slag bij Unilever in Sjanghai. Langbroek: ‘Ik heb mijn baan opgezegd en ben ook op zoek gegaan in China. Ik kon daar vrij snel terecht bij het Nederlandse bedrijf Fun Industries in Wuxi, gespecialiseerd in zingende kaarten. Daar was de sfeer in de fabriek heel anders. In China staan er wél veel vrouwen aan het hoofd van productielijnen. De organisatie was hiërarchischer. De titel Operations Manager gaf mij aanzien bij de werknemers.’
Bij Fun Industries leerde ze een belangrijke les: laat nooit over je heen lopen. ‘Op een ochtend staakten de kwaliteitcontroleurs opeens. Ze wilden meer loon. Zevenhonderd werknemers gingen wel gewoon aan de slag. De veertig opstandelingen droegen rode T-shirts en stonden te muiten in een hoek. Natuurlijk zaten we net voor een grote levering.’ Langbroek gaf de controleurs de keuze: ze gingen binnen vijf minuten weer aan het werk of ze konden vertrekken. ‘Tot in mijn tenen voelde dat onprettig; het druiste in tegen mijn managementstijl, die gericht is op harmonie. Maar ik werd uitgetest en voelde dat ik een statement moest maken.’
Langbroek trok zich terug in haar kantoor waar ze een gespannen moment beleefde. ‘Ik realiseerde me dat het ook fout kon aflopen, en dat ik zevenhonderd man tegen me zou kunnen krijgen. Gelukkig liep het met een sisser af. We hebben de lonen niet verhoogd, maar wel een bonussysteem ingevoerd.’
Wuxi was niet bepaald een zinderende stad; in haar vrije tijd leerde Langbroek dan ook Chinees. Sjanghai lonkte steeds meer. Toen Hema er een General Manager zocht voor de regio Noordoost China, was de keuze snel gemaakt. ‘Een aanzienlijk deel van Hema textiel en andere producten komt uit het Verre Oosten, meer dan een derde daarvan uit China. We doen hier zaken met ruim tweehonderd fabrieken.’
Langbroek zit voortdurend met Chinese fabrieksbazen om de tafel; ze heeft nooit last gehad van discriminatie, noch van een taalprobleem. De voertaal is Engels; haar Chinese vaardigheden, zo heeft ze geleerd, houdt ze als een troef achter de hand. ‘Ik begrijp wat er in de marge wordt gezegd. Dan merk ik dat een fabrieksbaas akkoord is met een prijs, terwijl de planner nog aarzelt. Ik weet dan dat ik even geduld moeten hebben om mijn zin te krijgen.’
De productie in China wordt steeds professioneler, maar de arbeidsomstandigheden laten wel eens te wensen over. ‘Ik bezocht een denimfabriek waar mensen zonder enige bescherming in hete temperaturen moesten werken. Een vrouw brandde haar handen, een andere bewerkte een broek met een kaal scheermesje. Het vervuilde afvalwater zag ik zo de grond in gaan. Het voelde niet goed. Veel grote merken deden zaken met de fabriek; wij hebben bedankt.’
De ontwikkelingen in China gaan razendsnel. Er is een onomkeerbare verandering gaande in het land, stelt Langbroek. ‘De Chinezen zijn op! Er zijn niet genoeg fabrieksarbeiders meer om te kunnen voldoen aan de onverzadigbare vraag vanuit het Westen. Maar die boodschap dringt nog steeds niet door tot de top van veel bedrijven.’
De lonen in China zijn de afgelopen jaren 70 tot zelfs 100 procent gestegen. Volgens de nieuwe vijfjarenplannen van de overheid zullen ze in 2015 nog eens zijn verdubbeld. ‘De fabriekswerkers worden steeds mondiger. Voorheen cijferden ze zichzelf weg en werkten ze voor de bazen. Nu zijn de rollen omgekeerd en moeten die bazen opeens veel moeite doen om mensen vast te houden. De jonge generatie wil vrije tijd om uit te gaan en te winkelen. En is veel minder vaak bereid over te werken, dan hun ouders waren.’
Heeft China te vrezen van andere lage-loonlanden? ‘China is nog altijd de beste op het gebied van waterkokers, stofzuigers, houten speelgoed en ga zo maar door. Maar wat textiel betreft is Bangladesh een geduchte concurrent. De olieprijs vormt een uitdaging, evenals de koers van de renminbi. Als die teveel stijgen zal Hema de productie moeten verplaatsen. Andere Europese landen maken dan een grotere kans dan Aziatische landen.’
Langbroek is vooral onder de indruk van de extreme gedrevenheid van Chinezen, om hogerop te komen. ‘Mijn receptioniste komt van het platteland. Ze moest stoppen met school om geld te verdienen voor haar familie. Ze werkte in een bar en leerde in haar vrije tijd Engels. Ze had nauwelijks ervaring met computers maar maakte zich binnen de kortste tijd allerlei programma’s eigen. Ze doet nu ook veel in de planning. Deze mensen tillen China vanuit het niets omhoog.’
Ook roemt ze de flexibiliteit. Voor alles is een oplossing en de Chinese raderen werken vaak sneller dan de Westerse. ‘Een Hema collega was haar paspoort verloren. Volgens het consulaat duurde de aanvraag voor een nieuw exemplaar vijf dagen. Maar een fabrieksbaas met wie we werken, had het binnen een dag geregeld.’

Wie is Henrike Langbroek?
Opleiding:
Geboortedatum: 1 september 1979
1997 - 2003: Rijksuniversiteit Groningen; Operations and Supply Chain Management
2003 - 2006: Line manager United Biscuits Verkade
2007 - 2008: Operations Manager Fun Industries
2008 - heden: General Manager representative office Hema Sjanghai (22 man)