De Volkskrant; Vrolijke jeugd eindigt bruut in Noord Korea; 14 januari 2006
Familiegeluk op de negende verdieping van het warenhuis Lumine, in een buitenwijk van Tokio, waar foto’s te zien zijn van de kindertijd van Megumi Yokota.
Op de eerste foto van de expositie houdt vader Shigeru liefdevol een mollige baby tegen zijn wang. Even verderop een kiekje van een peuter hangend aan een klimrek, met moeder Sakie ernaast, klaar om haar op te vangen. Ongeveer een jaar later: Sakie heeft de pasgeboren tweeling op schoot en Megumi kust een van de jongetjes op zijn hoofdje. Veel bezoekers krijgen het al snel te kwaad.
In de volgende zaal valt de foto op van een vrolijk kind, gek van ballet, dat op de puntjes van haar tenen staat en stevig de handjes van haar broertjes vasthoudt. Daarnaast plaatjes van Megumi die gekke bekken trekt en trots met haar familie poseert tijdens een vakantie. Langzaam maar zeker groeit ze uit tot een mooi meisje dat een beetje verlegen in de camera kijkt. Op een van de laatste beelden draagt ze moeders rode kimono en heeft ze voor het eerst lipstick op. Veel vrouwen deppen hun ogen als ze de expositie verlaten.
De foto’s getuigen van een zorgeloze jeugd, waaraan in november 1977 bruut een einde kwam. Megumi was 13 toen ze spoorloos verdween, op weg van huis naar school. Meer dan twintig jaar verkeerde haar familie in onzekerheid over haar lot. Tijdens een ontmoeting tussen de Japanse premier Koizumi en de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong Il, in 2002, werd een tipje van de sluier opgelicht. Kim gaf de ontvoering van vijftien Japanners toe, en Megumi was één van hen.
Noord-Korea liet vijf Japanners gaan. De overige tien zouden dood zijn. Megumi had volgens Pyongyang een dochter gekregen – Kim Hye Gyong, nu 18 jaar – en uiteindelijk zelfmoord gepleegd. Haar stoffelijke resten werden overgedragen aan de Japanse autoriteiten. Maar dna-onderzoek wees uit dat die niet van Megumi waren en tot op de dag van vandaag is onduidelijk wat er met haar is gebeurd.
Ondanks de drukte wordt het even helemaal stil als Sakie Yokota (69) de expositieruimte betreedt. Een broze vrouw, die met zachte stem iedereen begroet en buiginkjes maakt. Met opgeheven hoofd loopt ze langs de foto’s. De droevige uitdrukking op haar gezicht spreekt boekdelen. Tijdens een korte persconferentie bedankt ze de mensen voor hun komst en doet ze, voor de zoveelste keer in haar leven, een oproep aan de regering. ‘Los de ontvoeringen op en geef ons duidelijkheid!’
Het vermoeden bestaat dat het aantal ontvoerde Japanners, veel groter is dan de vijftien die nu bekend zijn. Ze werden eind jaren zeventig, begin jaren tachtig ontvoerd om Noord-Koraanse spionnen de Japanse taal en -omgangsvormen te leren. Of om misbruik te kunnen maken van hun persoonsgegevens. Noord-Korea verklaarde dat de geheim agenten, verantwoordelijk voor de ontvoeringen, allen zijn gestraft of zijn overleden.
Ook dat is een leugen. Want wat velen eigenlijk al dachten, werd onlangs officieel bevestigd. Agent Sin Guang Su (76) – die al jaren op een internationale opsporingslijst staat omdat hij rondreisde op het paspoort van de vermiste Japanner Tadaaki Hara – blijkt ook verantwoordelijk te zijn voor de ontvoeringen van Megumi Yokota en van het echtpaar Yasuki en Fukie Chimura. In plaats te zijn gestraft, is Sin uitgegroeid tot een nationale volksheld.
De Japanse nationale nieuwszender NHK toonde onlangs beelden van een Noord-Koreaans volksfeest waarop Sin werd toegejuicht door duizenden mensen. Ook prijkt zijn beeltenis inmiddels op postzegels. Behalve Sin is ook agent Pak ontmaskerd. Hij wordt al jaren gezocht omdat hij zich uitgaf voor de Japanner Kenzo Koizumi. Nu blijkt hij eveneens achter de ontvoering te zitten van het echtpaar Kaoru en Yukiko Hasuike. De families Chimura en Hasuiki, wonen inmiddels weer in Japan.
Hoe zeer de kwestie leeft in Japan, blijkt ook uit het aantal bezoekers van de expositie, die zal rondreizen door het land. De twee die inmiddels plaatsvonden, trokken bijna dertigduizend bezoekers, zegt organisator Satomi Mori van de Asagao no Kai (Morning Glory Group), die de familie Yokota ondersteunt.
Onder de bezoekers zijn ook Hiroto Hatanaka (42) en zijn vrouw en dochters. Ze zijn zichtbaar aangeslagen. ‘De Japanners vormen een hecht volk en de ontvoeringskwestie raakt ons allemaal. Pas na het zien van de foto’s realiseer ik me dat de Yokota’s een heel normaal gezin vormden, vergelijkbaar met mijn eigen familie,’ zegt Hatanaka. ‘Dat is heel confronterend. Het maakt me kwaad en verdrietig dat we niet weten wat er precies met Megumi en de anderen is gebeurd. Waarom geven ze ons niet meer informatie? Het is niet zo dat onze regering niets doet, maar alle inspanningen leveren te weinig op. Normale pressiemiddelen helpen kennelijk niet.’
Hatanaka vindt het heel belangrijk dat de agenten Sin en Pak worden uitgeleverd aan Japan. ‘Niet alleen om hen te veroordelen, maar vooral om opheldering te krijgen.’
De ontvoeringen raken de Japanners diep in hun ziel. Nooit zullen er normale betrekkingen mogelijk zijn tussen Noord-Korea en Japan als de kwestie niet tot de bodem is uitgezocht.
Niet alleen gewone Japanners als Hatanaka verwijten de regering-Koizumi dat ze te weinig druk op Pyongyang uitoefent. Ook de gerenommeerde krant Asahi Shimbun drong er afgelopen jaar in een commentaar op aan de affaire Sin en Pak op te lossen en Noord-Korea hard aan te pakken.
Eind januari vinden er opnieuw gesprekken plaats tussen beide landen. Na de nieuwe onthullingen moet de regering wel de uitlevering van de twee agenten eisen. En daarmee komen de toch al gespannen verhoudingen, verder onder druk te staan.
printversie: www.volkskrant.nl/buitenland/printversie/1137132276159.html
Foto genomen door vader Shigeru Yokota tijdens een familietripje
Bijschrift: De tienjarige Megumi, gek van ballet, oefent door op de punten van haar tenen te staan, terwijl ze de handjes van haar broertjes stevig vast houdt. Drie jaar later werd ze gekidnapt